İTKİB Ekspres: Dünyadan Haberler 2022 Ocak

İnsanların birçok aktivite gerçekleştirebileceği 3D sanal bir ortam sunarak sanal gerçekliğin gerçekleştirilmiş hali olarak tanımlanan meta verse ve Türkçe 'ye değiştirilemez token olarak çevrilen NFT (Non- fungible token) dijital koleksiyon teknolojileri gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır.

Geçtiğimiz günlerde, Nike kültürü ve oyunu birleştiren yeni nesil koleksiyon ürünleri sunmak için en son yeniliklerden yararlanan bir şirket olarak adlandırdığı RTFKT'yi satın alarak hem NFT hem de meta verse dünyasına giriş yapmıştı.

Fiziksel dünyada yaptıklarımızı yeniden yaratıyoruz mottosuyla çıkan Adidas da meta verse dünyasının perdesini aralamaya başladı. Geçtiğimiz haftalarda Bored Ape Yatch Club,GMoney, Puncks Comic gibi NFT ile ilişkili firmalarla iş birliği yapan markanın koleksiyonunda her biri 0,2 ETH (yaklaşık 750 dolar) karşılığında satılan 30.000 NFT yer aldı.

Blok zincir tabanlı oyun dünyası The Sandbox'ta sanal giyilebilir ürünlere imza atan şirket GMoney ile yeni teknolojiyi açıklayan bir video yayınladı. Nike ve Vans'ın yaptığı gibi meta verse dünyasında sanal alanlar edinen Adidas, ilerleyen zamanlarda müşterilerine daha farklı deneyimler yaşatmak amacında olduklarını belirtmektedir.

Audience Insight ve GWI'nın hazırladığı “Digital Consumer Behaviour” isimli raporda dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve beraberinde gelen döngüselliğin müşterilerin tercihlerine ne derece tesir edeceği ortaya konmaktadır.

QR kodlar, RFID, NFC gibi yeni nesil haberleşme teknoloji çözümlerinin, sürdürülebilirlik ve şeffaflığın ilerleyen dönemlerde müşteri tercihlerini şekillendireceği; tüketicilerin %60'tan fazlasının aldıkları ürünün üretim yolcuğunu bilmek istedikleri ifade edilmektedir.

Aynı zamanda ürünlerin geri dönüşümü, tekrar kullanımı, kiralanması gibi süreçleri tanımlayan döngüselliğin 2022'de önemli bir tema olacağı belirtilen raporda, katılımcıların %62'sinin markaların geri dönüştürülebilir ürünler tasarlaması, %58'inin markaların ürünlerin tamir edilmesinde yardımcı olmaları gerektiğini düşündüklerine dikkat çekilmektedir.

Son olarak %99 ile Birleşik Arap Emirlikleri'nin ilk sırada, %98 ile Danimarka'nın ikinci %97 ile İngiltere'nin üçüncü olduğu International Communication Union tarafından yayınlayan internet kullanımının yayınlaşması oranları (internet penetration rates), Türkiye özelinde de %80 olarak açıklanmaktadır.

Uluslararası bir haber portalı tarafından IAF, USFIA ve diğer ileri gelen sektör temsilcilerinin görüşleri ışığında derlenen, 2020 yılında hazır giyim sektörünü bekleyen önemli gelişmeler şu maddeler altında özetlenmektedir:

• Zamanında tedarik, hızlı moda gibi önceki dönemlerde verimlilik kriterleri olarak belirlenen hususlar, pandeminin gelmesiyle birlikte küresel ekonomilerin birbirlerine sıkıca bağlı olduğu dünyada ağır tahribatlar yaratarak geçerliliğini yitirmiş olup tüm sistemin gözden geçirilmesi gerekmektedir. • Şeffaf, sürdürülebilir kaynaklara erişilebilen, dijitalleşmiş süreçler hammaddeden tedarike kadar tüm paydaşların iş birliği yapması ve daha niş alanlarda uzmanlıklar geliştirmesi gerektirmesinin yanı sıra Türkiye gibi büyük pazarlara yakın ülkeler kilit konuma gelmiştir. • Türkiye ve Endonezya gibi pazarların da dahil olduğu önemli üretim merkezleri orta vadede konumlarını korumaya devam edecek, ancak söz konusu merkezlerin kendilerini çevresel, sosyal ve kurumsal yönetişim kriterlerine göre yenilemesi gerekmektedir.

Çevre koruma organizasyonu Ocean'ın son yazdığı raporda Pandemi döneminde satışları %40 artan Amazon'un plastik atıklarının da 2019 yılına göre %29 arttığına dair suçlamalarda bulunmaktadır.

Çin'den sonra dünyanın en büyük perakendecisi olan şirketin toplamda ürettiği 270 bin ton plastik ambalajın 100 bin tonunun sulara karıştırıldığı, uzmanlar tarafından dünya genelinde bu atıkların sadece %9'nun geri dönüştürüldüğü göz önüne alındığında her 67 dakikada bir minibüs dolusu plastiğin denize atılmasıyla eş değer olduğu belirtilmektedir.

Ayrıca 1400 Amazon müşterisini de araştırmasına dahil eden Ocean; müşterilerin %95'i sulardaki kirlilikten endişe duyduklarını, %90'dan fazlası ise Amazon'un plastik ambalaj atıklarını azaltılması gerektiği belirttiklerini ifade etmektedir.

Ancak Amazon kendisine yönetilen iddiaları reddederek, söz konusu rakamların gerçeği yansıtmayıp %300 oranlarında şişirildiğini söylemektedir.

Geçtiğimiz günlerde Senato tarafından kabul görülen, Çin'in Uygur Özerk Bölgesinden ithal edilen malların ithalatının yasaklanmasını öngören “Uyghur Forced Labor Prevention” isimli yasa tasarısı ABD başkanı Biden tarafından imzalanmış bulunmaktadır. Söz konusu yasa • Uygur Özerk bölgesinde tamamen ya da kısmen zorunlu çalıştırmaya herhangi bir mal, ticari eşya vb. üreten ve söz konusu etnik grupları çalıştırmak için Çin Uygur Hükümeti ile iletişime geçen kuruluşların belirlenmesi • Çin'den üretilen mallara ek vergi, stopaj uygulamaları • Pamuk, domates ve polisilikon içeren sektörlerin yüksek öncelikli sektörler olarak belirlenerek, söz konusu sektörlerin her biri için bir uygulama planı oluşturulması • ABD'ye ithal edilecek Çin menşeli malların, tamamen ya da kısmen zorla çalıştırmayla üretilmediğine ilişkin açık ve ikna edici kanıtlar belirtme zorunluluğu gibi yaptırımlar içermektedir.

Uluslararası bir haber sitesinde yayınlanan bir haberde Hindistan başta olmak üzere Asyalı üretici ülkelerde kadına yönelik şiddetin arttığı belirtilmektedir. Aynı haberde Hindistan'da bir fabrikada hazırgiyim işçisi olarak çalışan Saritha, Covid-19'la ortaya çıkan uygulamalara dikkat çekmektedir.

Aynı haberde kitlesel işten çıkarılmalar, düzensiz kapanmalar ve diğer hummalı maliyet azaltma çalışmalarının yaşam mücadelelerini ne derece olumsuz etkilediği aktarılmaktadır.

Saritha, moda tedarik zincirinde artan toplumsal cinsiyete dayalı şiddet vakaları ve markaların oynaması gereken roller üzerine yapılan bir araştırmanın parçası olarak Asya Asgari Ücret Birliği (AFWA)'ne konuşan yüzlerce kadından sadece birisi.

Çalıştığı fabrikada fazla mesai yapmaya zorlanması ve bunun sonucunda eve geç gitmesinin yarattığı sıkıntıları ifade eden Saritha, bu durumun evde eşi tarafından sözlü ve fiziksel şiddete maruz kalmasına neden olduğunu anlattı.

Dahası, Nisan-Ağustos aylarında işçi hakları savunuculuğu grubu tarafından yayımlanan hikayeler ile bu duruma Bangladeş, Kamboçya, Endonezya, Hindistan, Sri Lanka ve Pakistan'daki kadın işçilerin de maruz kaldığı ortaya çıktı.

Asya Asgari Ücret Birliği (AFWA)'nin baş araştırmacısı ve Güneydoğu Asya koordinatörü Ashley Saxby, pandemi sırasında markaların aldığı belirli kararların, kadın işçilerin halihazırda maruz kaldığı şiddet ve istismarı alevlendirmede çok büyük bir rol oynadığını söyledi.

Saxby sözlerine şununla devam etti: "Yalnızca fabrikada değil, aynı zamanda kadınların evlerinde ve topluluklarında da yaşanan cinsiyete dayalı şiddet ve tacizin koşullarını yaratan, küresel tedarik zincirlerine yerleştirilmiş iş modelleridir.". Kadınların hem sosyal ortamda hem de iş ortamlarında maruz kaldıkları şiddet, onların stres, kaygı ve intihar düşüncesi eğilimlerini arttırıyor.

Bu konuyla ilgili olarak Bangladeş'te hazır giyim işçisi olan Sumaiya'nın şu sözleri durumun nekadar ciddi olduğunu gösteriyor: “Tanrım, canımı al. Eğer bu büyük bir günah olmasaydı intihar ederdim.”

Aynı şekilde, Hindistan İşçi Kalkındırma Topluluğu'nda bir araştırma yürüten Ashmita Sharma, markaların verdiği ekonomik zararın, kadın işçilerin evlerinde, ailelerinde ve topluluklarında yaşadıkları farklı şiddet biçimlerinin nasıl bir dalgalanma etkisine yol açtığını da belirtti.

Asya Asgari Ücret Birliği (AFWA), belirli tedarikçi fabrikalarında toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve tacizi ele almak için bir dizi markayla diyaloğa girdiği için raporun kendisi birkaç isim veriyor.

Ancak bu hızla değişebilir. Saxby, "Bu markaların önümüzdeki haftalarda belirtilen taahhütlerine uygun olarak nasıl hareket ettiklerine bağlı olarak, büyük markaların tüm isimlerini içeren ikinci bir rapor yayınlamaya hazırız" dedi.

Son olarak Saxby, küresel tedarik zincirlerinde, işe alım için ekonomik alandan dışlanmış kadınların tercih sebebi olduğunu çünkü bu durumdaki kadınların korunma veya hak talep etme güçlerinin çok zayıf olduğunu vurguladı.

Bilindiği gibi Myanmar'da 1 Şubat 2021 darbesi ile askeri cunta yönetimi başlamış, sivil idare sonlanmış ve insan hakları ile işçi hakları askıya alınmıştı.

Myanmar'daki askeri darbe ve sonrasındaki insan hakları ihlallerine yönelik diğer ülkelerden ciddi tepkiler gelmektedir.

Bu kapsamda Myanmar cunta yönetimine karşı ülkeler kadar uluslararası örgütler ve markalardan da tepkiler gelmektedir. Bu çerçevede birçok Batılı marka Myanmar'dan tedariklerini azaltmış yada sona erdirmiş bulunmaktadır.

Aynı kapsamda Myanmar'a olan tepkiler nedeniyle iptal edilen yada azalan siparişlerin çoğunun komşu tedarikçi ülke olan Kamboçya'ya kaydığı belirtilmektedir.

Öte yandan, siparişlerin kaydığı ülke olan Kamboçya da insan hakları ihlalleri suçlamalarından muaf bir ülke değil. Kamboçya son olarak yasal asgari ücrete yapılan çok düşük zam ile gündeme gelmişti.

Bilindiği gibi Glasgow'da yapılan İklim Zirvesi kapsamında, Zirve'den önce ve sonra birçok ülke “net sıfır karbon” hedefleri ve hedef yıllar açıklamış bulunmaktadır.

Bu kapsamda dünyanın en çok emisyon yaratan ve kirliliğe neden olan ülkelerinden Hindistan'ın da bir “net sıfır karbon” hedefi belirlemiş olması sevindirici olmakla birlikte, bu hedefin 2070 yılı olması hayal kırıklığı yaratmış bulunmaktadır.

Ülkenin 2070 yılına kadar “net sıfır karbon” emisyonu hedefine ulaşma taahhüdü, bu anlamda hem bir olumlu adım ama aynı zamanda bir hayal kırıklığı olarak önümüzde durmaktadır.

2070 yılı o kadar geç bir hedeftir ki o tarihe gelindiğinde bir şeyler yapmak için zaten büyük ihtimalle çok geç olacaktır.

İspanya merkezli önde gelen hazırgiyim markalarından olan Mango, şeffaflık adına önemli bir adım atarak Tier 2 tedarikçi listesini yayınlamış bulunmaktadır.

Bilindiği gibi Mango yönetimi daha önceden Tier 1 tedarikçi listesini yayınlamıştı.

Bu defa ise daha fazla şeffaflık ve izlenebilirlik adına şirket Tier 2 tedarikçi listesini de yayınladı.

Şirket yönetiminin 2022 yılında Tier 3 tedarikçi listesini de açıklaması beklenmektedir.

Mango'nun uluslararası tedarikçileri arasında Türkiye'den üreticiler önemli bir paya sahiptir.

Pandemide yaşanan tedarik zinciri sıkıntıları, söz konusu sıkıntılardan kaynaklanan gecikmeler, Uygur'da yaşanan insan hakları ihlalleri gibi süreçler Çin'in hazır giyim pazarındaki payını günbegün etkilemektedir.

Açıkça görülen bu düşüşün en büyük nedeni dünya pamuğunun %20'si, Çin pamuğunun da %85'nin kaynağı olan Sincan bölgesinden tedarik edilen tüm ürünlerin Temmuz ayında ABD'nin ve sonrasında da AB, İngiltere ve Kanada tarafından yasaklanması gibi yaptırımlar olarak gösterilmekte ve bu durum birçok markayı zor durumda bırakıp başka pazarlara yönelmelerini zorunlu kılmaktadır.

2020 yılında küresel pazar payı %7 düşüp %31,6'lık paya sahip Çin'in en büyük rakipleri yine aynı yılda 29 milyar dolarlık ihracat ve %6,4'lük payıyla Vietnam ve %6,3 lük payıyla Bangladeş olarak görülmektedir.

Diğer yandan askeri darbelerle çalkalanan Myanmar, pandemiden ciddi şekilde etkilenen Kamboçya ve ABD'nin ticari imtiyazlarını sonlandıracağını duyurduğu Etiyopya gibi önemli pazarlardan tedarik ise giderek daha sorunlu hale gelmektedir.

Avrupa'nın önde gelen deri ve deri mamulleri ile deri konfeksiyon tedarikçilerinden İtalya'da kürk çiftliklerinin kapatılması kararlaştırıldı.

Ülke genelinde kürk çiftliklerinin kapatılmasına yönelik yapılan yasa tasarısı Senato'da onaylanarak yürürlüğe girdi ve böylece İtalya AB içinde kürk çiftliklerini yasaklayan 16. ülke oldu.

İtalya'da halen 10 mink kürkü çiftliği bulunmaktadır ve bu yasa ile bu çiftlikler de kapatılacaktır.

Inditex'in kurucusu Ortega'nın kızının önümüzdeki dönemde grubun yönetim kurulu başkanı olacağı belirtilmektedir.

İspanya merkezli moda devi Inditex, geçen hafta yaptığı açıklamada kurucu Ortega'nın kızı Marta Ortega'nın kuşak devri projesinin son adımı olarak Nisan ayında yeni bir CEO ile birlikte başkanlığı devralacağı ifade edilmektedir.