İTKİB Ekspres: Dünyadan Haberler 2022 Mart

2022 yılında dünya hazırgiyim sektörü tedarik zincirlerinde neler beklenmektedir, trendler neler olacak sorusu çerçevesinde yapılan öngörülerle ilgili olarak bir haber sitesinde yayınlanan makalenin özeti şöyledir:

Tahmin #1: Tüketiciler daha fazla sürdürülebilirlik talep edecek Tüketiciler çevre bilincine sahip ve sosyal sorumluluk sahibi markalara daha fazla harcama yapacaklardır. Hammaddeden üretime kadar tedarik zincirlerinde sürdürülebilir, etik ve şeffaf uygulamaları benimseyen markalardan ürün almaya çalışacaklardır.

Fırsat: Markalar ve perakendeciler, tüketicileri iyilik yapma eylemine dahil etmek için mükemmel bir fırsata sahiptir. 2022 yılında başarılı işletmeler sosyal sorumluluk ve çevresel sürdürülebilirliği ön planda tutacaklardır. Şirketler sürdürülebilir, şeffaf tedarik zincirleri yatırımlarını artıracak ve bunun sonucunda, satın alma konusunda olumlu hisseden müşteriler, güvenilir markalara yapacakları harcamayı artıracaklardır.

Tahmin #2: Markalar şeffaflığa öncelik verecek Perakendeciler ve markalar bu çağrıya kulak verecek ve sürdürülebilir uygulamalara yönelik tüketici taleplerini karşılamak için özenle çalışacaklardır. İleri görüşlü markalar sadece şeffaflık elde etmek için çok çalışmakla kalmayacak aynı zamanda statükolarını korumak için bu girişimlere öncelik vereceklerdir. Daha şeffaf olmak için atılması gereken adımlar tedarik zincirini her yönüyle etkileyecektir.

Fırsat: Şeffaflığa ulaşmak için üreticiler teknoloji yatırımlarını B2B e-ticaret, iş birliği, atölye görünürlüğü ve kontrolüne kaydıracaklardır. B2B e-ticaret tarihsel olarak perakendeci ve marka arasındaki iş birliğinin bir parçası olsa da üretim ortaklarını ve tedarikçileri kapsayacak şekilde genişleyecektir. Şirketler tedarik zincirlerini modernleştirerek, şeffaf süreçler ve gerçek zamanlı bilgi akışı sağlayabilen üretim ortakları seçeceklerdir. Bu süreç görünürlüğü ve müşterilerin şu gibi kritik sorularını yanıtlamak için gerekli olacaktır: Nereden kaynak tedarik ediyorsunuz? Adil ve etik ticaret uygulamalarını nasıl teşvik ediyorsunuz?

Tahmin #3: Tedarik zincirleri dijitalleşecek Üreticiler bu baskılara yanıt olarak teknolojiyi tarihsel olarak hızlı bir şekilde uygulayacaklardır. En küçük tedarikçiler bile bilgi silolarını ve veri akışının önündeki engelleri kaldırmaya çalışacaktır. Dijitalleşme hem insanları hem de süreçleri daha verimli hale getirme ve şeffaflığı artırma gücüne sahiptir.

Fırsat: Dijitalleşen üreticiler, müşteriler için altın değerindedirler. Bugün hiçbir markanın e-ticaret sitesi olmadan faaliyet göstermeyeceği gibi, 2022 ve sonrasında da çok az üretici dijitalleşme olmadan üretim yapabilecektir. Atölye üretim yönetim sistemleri (PMS) ve B2B e-ticaret gibi çözümler fabrika ile marka arasındaki farkı kapatarak kazan-kazan senaryosuyla sonuçlanacaktır.

Rusya-Ukrayna savaşı 2. haftasına girerken, sözkonusu çatışmanın küresel hazırgiyim sektörüne ciddi etkileri olduğu / olacağı belirtilmektedir. Savaşın muhtemel etkileri arasında öncelikle sadece savaşın tarafları değil ama ayrıca komşu ülkelerde ve Avrupa'da artan tansiyon nedeniyle hazırgiyim satışlarının düşmesinin beklendiği ve beklenen perakende satış düşüşlerinin de başladığı belirtilmektedir.

Savaşın diğer muhtemel bir sonucunun hammadde ve ara mal maliyetlerinin artarak hazırgiyim sektörünün maliyetlerini artırması ve nihai perakende fiyatların da yükselmesi olduğu açıklanmaktadır.

Yine savaşın diğer bir etkisi ise son dönemde zaten hızla artan petrol ve doğal gaz fiyatlarının son iki haftada daha da artarak bunun sonucu olarak diğer sektörler gibi hazırgiyim sektörünün de üretim maliyetlerinin zirveye çıkması olarak belirtilmektedir.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrasında Rusya'ya uygulanan yaptırımlar kapsamında ve çalışanlarının güvenliği açısından 3 büyük denizcilik şirketinin (MSC Mediterranean Shipping Company, AP Moller – Maersk (Maersk) ve CMA CGM) Rusya'ya mal tedariğini durdurduğu belirtilmektedir.

Yine AB, ABD ve İngiltere ile müttefiklerinin, Rusya'nın önde gelen bankalarını Swift (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) ödeme sisteminden çıkarttığı da bildirilmektedir.

Bu kapsamda Türkiye'nin Rusya'ya hazırgiyim ihracatının büyük bölümünün dolar ile yapıldığı ve bu nedenle büyük Rus bankalarının Swift sisteminden çıkarılmasının ihracat açısından sıkıntı yaratabileceği değerlendirilmektedir. Yine rublede son dönemde yaşanan hızlı değer kaybının da Rusya'ya hazırgiyim ihracatını zora sokabilecek diğer bir faktör olduğu belirtilmektedir.

Euratex tarafından yapılan açıklamada ise son dönemde artan enerji ve hammadde maliyetlerinin sektörü zaten zora soktuğu, bunun üzerine Rusya-Ukrayna çatışmasından kaynaklanan sonuçlara da katlanacak hali ve enerjisi kalmadığı belirtilmektedir.

Euratex açıklamasına göre Rusya AB tekstil ve hazırgiyim sektörünün 5. büyük pazarı olup yıllık ihracat 3,4 milyar doları bulmaktadır. Euratex'e göre ihracatın önemli bölümünü teknik tekstiller ile askeri tekstiller oluşturmaktadır ve bu ihracatlar yaptırımlara takılabilir.

Öncelikle Inditex'in Ukrayna'daki tüm mağazalarını kapattığı (79 mağaza) belirtilirken, Rusya mağazaları ve online satış operasyonlarını da durdurduğunu açıkladı.

H & M ise Rusya operasyonlarını durdurduğunu ve mağazaları geçici olarak kapattığını daha önce açıklamıştı.

Marks & Spencer grubunun Rusya'ya mal sevkiyatını durdurduğu ama mağazaların henüz açık olduğu belirtilmektedir.

İngiliz online perakende grubu Bohoo grubunun da Rusya pazarında operasyonlarını durdurduğu açıklanmıştır.

Spor giyim ve ayakkabı devi Nike'in da Rusya mağazalarını geçici olarak kapattığı bildirilmektedir. Diğer bir spor giyim ve ayakkabı markası Adidas ise Rusya futbol birliği ile işbirliğine son verdiğini duyurdu.

Lüks ürün markası Burberry Rusya'ya sevkiyatları durdururken, İngiliz perakende grubu Asos'un, Rusya pazarına online satışları durdurduğu haber verilmektedir.

İspanya'nın diğer önemli bir giyim perakende markası olan Mango da Rusya'daki 120 mağazasını geçici olarak kapattığını açıklarken, yine İspanyol Tendam markası da Rusya'daki mağazalarını kapatma kararı almış bulunmaktadır.

Bu arada bünyesinde Tommy Hilfiger ve Calvin Klein gibi markaları bulunduran PVH grubu da Belarus ve Rusya'da e-ticaret satışları ve mağazalarını kapatacağını duyurdu.

Son olarak Chanel, Hermes ve LVMH gibi lüks markaların da Rusya pazarındaki operasyonlarını durdurma kararı aldıkları belirtilmektedir.

İngiltere'deki çevrimiçi moda perakendecileri Asos ve Boohoo Grup, Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Rusya'daki satışlarını durdurma kararı aldı.

Asos yaptığı açıklamada, önceliğinin Ukrayna ve Rusya'daki meslektaşlarının ve ortaklarının güvenliği olduğunu söyledi. Konjonktürel durumla paralel olarak şu an Rusya'da ticarete devam etmenin hem pratik olmadığına hem de doğru olmadığına karar veren Asos, 2 Mart 2022 tarihi itibariyle satışlarını askıya aldı.

Ukrayna'daki satışlarını da askıya alan grup, ülkedeki müşterilere hizmet vermenin imkânsız hale geldiğini aktardı. Ayrıca Asos, 2021 mali yılında Rusya ve Ukrayna'nın grup gelirinin yaklaşık %4'ünü temsil ettiğini ve grup karına yaklaşık 20 milyon GBP katkıda bulunduğunu ifade etti.

Boohoo Grup ise Rusya'daki web sitesini çatışma başladıktan birkaç gün sonra kapattığını haber sitelerine doğruladı.

Reuters tarafından yayınlanan raporda, devam eden çatışmanın ardından Boohoo Grup'un Rusya'daki satışlarını askıya aldığı belirtildi.

Genel olarak hazır giyim sektörü, sektör için hammadde maliyetlerinin ve enerji fiyatlarının daha da artmasından ve karşılaşılabilecek zorluklardan endişe duymaktadır.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrasında Rusya'ya uygulanan yaptırımlar kapsamında ve çalışanlarının güvenliği açısından 3 büyük denizcilik şirketinin Rusya'ya mal tedariğini durdurduğu belirtilmektedir.

Deniz taşımacılık şirketleri tarafından Rusya'ya tedariği durdurulan ürünler arasında hazırgiyim ürünleri olduğu da belirtilmektedir.

Küresel deniz taşımacılık şirketleri MSC Mediterranean Shipping Company, AP Moller – Maersk (Maersk) ve CMA CGM firmalarının Rusya'ya mal taşımacılığını askıya almalarının, bazı hazırgiyim markalarının Rusya pazarından çekilme kararlarıyla aynı zaman denk gelmesi dikkat çekmektedir.

Bu 3 büyük deniz taşımacılık şirketlerinin Rusya ile ilgili kararlarını 1-2 Mart 2022 tarihlerinde açıkladığı belirtilmektedir.

ABD'de en üst yargı kuruluşu olan Yüksek Mahkeme, bir ihtilaf konusunda dünyanın ikinci büyük hazırgiyim perakende markası olan H & M aleyhine karar vermiş bulunmaktadır.

İsveç merkezli H & M grubu ile ABD'li tasarım firması Unicolors arasında 2016 yılından beri devam eden ve yerel mahkeme ile istinafın ardından en son Yüksek Mahkemeye kadar taşınan davada hakimler son sözü söyledi ve dava H & M aleyhine sonuçlandı.

H & M ve Unicolors firmaları arasındaki ihtilafın konusunun “telif hakları” konusunda bir anlaşmazlık olduğu ve ilk davayı 2016 yılında Unicolors'un H & M aleyhine açtığı belirtilmektedir.

Yüksek Mahkeme'nin Unicolors lehine ve H & M aleyhine kararı 6'ya 3 oy ile aldığı belirtilirken, karar sonucunda H &M'in Unicolors firmasına 850 bin dolar tazminat ödemesinin kararlaştırıldığı kaydedilmektedir.

ABD'nin hazırgiyim ve konfeksiyon ithalatına baktığımızda, son yıllarda payı azalan Çin'in payının 2021 yılında daha da azaldığı görülmektedir.

2021 yılında Çin'in ABD'nin hazırgiyim ve konfeksiyon ithalatındaki payı, dolar değer olarak 2020 yılında % 40 iken, 2021 yılında % 31'e gerilemiş ve 34,1 milyar dolar olmuştur.

ABD pazarının ikinci büyük tedarikçisi Vietnam'dan yapılan hazırgiyim ithalatının payı ise 2020 yılında % 14 iken, 2021 yılında ise % 14,4'e yükselmiş ve 15,9 milyar dolar olmuş bulunmaktadır.

ABD pazarının 3. büyük tedarikçisi Hindistan'dan yapılan hazırgiyim ithalatının payı ise 2020 yılında % 5,6 iken, 2021 yılında ise % 7,5'e yükselmiş ve 8,3 milyar dolar olmuş bulunmaktadır.

ABD pazarının dördüncü büyük tedarikçisi Bangladeş'ten yapılan hazırgiyim ithalatının payı ise 2020 yılında % 5,4 iken, 2021 yılında ise % 7'ye yükselmiş bulunmaktadır.

Endonezya'nın payı ise 2020 yılında % 3,7 iken, 2021 yılında % 4'e çıkmıştır. Aynı dönemde Pakistan'ın payı ise % 2,8'den % 3,9'a yükselmiştir. Meksika'nın payı ise 2020 yılında % 3,5 iken, 2021 yılında % 3,9'a yükselmiştir.

Kamboçya'dan yapılan hazırgiyim ithalatı 2020 yılında % 3 iken, 2021 yılında % 3,5'e yükselmiş bulunmaktadır.

Honduras'ın payı aynı dönemde % 2,6'ya yükselirken, Nikaragua'nın payı % 1,8'e çıkmış, Sri Lanka'nın payı ise % 1,7'ye yükselmiştir.

2020 yılında Türkiye'nin ABD'ye hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı 1,1 milyar dolarken, 2021 yılında % 26,5 artışla 1,4 milyar dolara yükselmiş ve böylelikle ABD'nin hazırgiyim ve konfeksiyon ithalatında 16. sıradaki yerini korumuştur. Türkiye'nin ABD hazırgiyim ithalatındaki payı % 1,23 seviyesindedir.

8 Şubat 2022 tarihinde Belçika moda ve hazırgiyim kuruluşu Creamoda ile Hollanda moda ve hazırgiyim kuruluşu Modint tarafından ortak webinar düzenlenerek “Bawear Score” adlı sürdürülebilirlik ve ekolojik ayakizi ölçme aracını tanıttılar.

Bawear Score adlı bu ölçme aracının amacı hazırgiyim ve tekstil ürünlerinin ekolojik ayak izinin ve sürdürülebilirlik oranlarının ölçülmesini sağlamak olarak açıklanmaktadır.

Bu ölçüm aracının girilen input bilgilerle birlikte objektif sonuçlar verdiği öne sürülmektedir. Bu ölçüm aracı Belçika moda ve hazırgiyim kuruluşu Creamoda ile Hollanda moda ve hazırgiyim kuruluşu Modint tarafından ortak geliştirilmiştir.

Ölçüm aracına input bilgiler olarak ürünün ürün çeşidi, materyal bilgisi, boyama teknikleri bilgisi, üretim şekli ve teknikleri bilgisi gibi bilgiler girilerek sonuç bir skor elde edilmektedir.

Bu hizmetten yararlanmak isteyen firmalardan Creamoda ve Modint bir ücret talep etmekte olup kendi üyelerine indirim yapmaktadırlar.

23 Şubat 2022 tarihinde (dün) AB Komisyonu uzun süredir üzerinde çalıştığı “Corporate Sustainability Due Diligence Directive” adlı çalışmasını bitirerek yasama teklifi olarak yayınlamıştır.

Yasama teklifi AB dahilindeki belli ciro ve çalışan sayısından fazla şirketlerin temel insan hakları, çalışma hakları, sürdürülebilirlik, kurumsal sosyal sorumluluk ve “due diligence” kurallarına “zorunlu” (mandatory) uyumunu hedeflemektedir.

Yasa teklifine göre, 500'den fazla çalışanı olan ve en az küresel bazda 150 milyon € net cirosu olan şirketler ilk etapta bu yasama teklifinin bağlayacağı şirketler olacaktır.

Bu ilk grup şirketler için yasanın uygulanmaya başlanmasından 2 yıl sonra Direktif bu sefer 250-500 çalışanı olan ve yıllık net cirosu 40 milyon € - 150 milyon € aralığında olan şirketler için bağlayıcı olacaktır.

Bu kurallar AB içinde faaliyet gösteren AB dışı sermayeli şirketler için de geçerli olacaktır. Sözkonusu Direktif önerisi, hazırgiyim, tekstil ve ayakkabı sektörleri için geçerlidir.

Bu kurallar ve Direktif yasama önerisi, 250 ve altı çalışana sahip KOBİ ölçeğindeki şirketler için bağlayıcı olmayacaktır.

AB üyesi ülke hükümetleri, bu Direktif yasa haline dönüştükten sonra bu Direktifi kendi ulusal hukuk sistemlerine entegre edip uygulayacaklar.

AB'nin hazırgiyim ve tekstil temsil kuruluşu Euratex, 2 Mart 2022 tarihinde bir açıklama yaparak Avrupa'da giderek artan enerji ve doğalgaz maliyetlerine dikkat çekti.

Euratex tarafından yapılan açıklamada enerji ve doğalgaz maliyetlerinin artmaya devam etmesi durumunda AB hazırgiyim ve tekstil sektörünün üretimi durdurmak zorunda kalabileceği belirtilmektedir.

Avrupa'da 2021 yılı sonunda başlayan enerji krizi, Rusya-Ukrayna çatışması ile daha da alevlenmiş olup, son 1 yılda enerji ve doğalgaz maliyetlerinin % 200-300 oranlarında artış gösterdiği bildirilmektedir.

Bu durumun diğer sektörler kadar hazırgiyim ve tekstil sektörleri için de ciddi belirsizlik yarattığı ve birçok firmanın artan maliyetleri nedeniyle üretimi durdurmayı düşündüğü açıklanmaktadır.

Euratex, Rusya-Ukrayna çatışmasında AB'nin takındığı tutum ve aldığı pozisyondan memnun olmakla birlikte AB'nin ve üye ülke hükümetlerinin sektörleri destekleyerek zararı azaltmaları gerektiğini düşünmektedir. Euratex'e göre şirketlerin makul fiyatlarda enerjiye ulaşabilmeleri elzemdir.

Hazırgiyim ve tekstil sektörlerinin yeşil dönüşümü bu noktada daha da önem kazanmaktadır zira sektörde “yeşil enerji” dönüşümü, AB'nin enerjide Rusya gibi dış kaynaklara bağımlılığını azaltacaktır. Ancak bu dönüşüm bugünden yarına hemen gerçekleşmeyeceğinden, AB'nin hazırgiyim ve tekstil sektörlerine bu dönemde enerji desteği vermesi gerekmektedir.

Geçmişte öğrencilere, öğretmenlere, mühendislere ve devlet memurlarına zorla pamuk toplattırılmasıyla gündeme gelen ve bu nedenle yaptırımlara uğrayan Özbekistan'da zorla çalıştırma ve angarya uygulamalarının artık sona erdiği belirtilmektedir.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) raporuna göre geçtiğimiz yıllarda ortalama 2 milyon öğrenci ile yarım milyon kamu görevlisinin zorla pamuk toplattırma işinde çalıştırıldığı ancak günümüzde gelinen noktada zorla çalıştırmanın yüzde 99 azaldığı bildirilmektedir.

ILO'nun 2015 yılından beri Dünya Bankası'yla birlikte beraber Özbekistan'ı pamuk toplama konusunda izlediği ve pamuk toplayanlarla yapılan 11 bin mülakat sonucunda pamuk toplayanların yüzde 99'unun “gönüllü” olarak bu işi yaptığı belirtilmektedir.

ILO ve DB araştırmasına göre gelinen noktada ülkede çalışma çağındaki her 8 kişiden biri pamuk toplarken, yine pamuk toplayanların yüzde 62'si kadınlardan oluşmakta ve pamuk toplayanların çoğu kırsal kesimden gelmektedir.

Aynı araştırmaya göre 2021 yılı itibariyle zorla pamuk toplatma ve angarya yoluyla çalıştırma Özbekistan genelinde sona ermiş veya çok azalmış bulunmaktadır.

Bilindiği gibi Çin'in Sincan Bölgesinde de bölgede yerleşik Uygur Türklerine zorla pamuk toplattırma iddiaları nedeniyle bu bölgede üretilen pamuğa ve bu pamuktan üretilen ürünlere ABD ve belli başlı küresel markalar tarafından yaptırımlar uygulanmaktadır.

Son dönemde Avrupa Birliği kurumları ve Avrupalı araştırma kuruluşları ile STK'lar tarafından sürekli hazırgiyim-moda sektöründe sürdürülebilirlik ve yeşil dönüşüm ile ilgili yeni raporlar yayınlanırken, son olarak European Environmental Bureau (Avrupa Çevre Bürosu) tarafından “Wellbeing Wardrobe” adlı güncel rapor yayınlanmıştır. Söz konusu raporda son dönemde AB genelinde yürütülen yeşil dönüşüm ve sürdürülebilirlik seferberliği kapsamında moda ve hazırgiyim sektörünün de artık çevre, gezegenin öncelikleri ve insan refahını öncelik olarak ele alması gerektiği belirtilmektedir. Rapor, Avrupa Çevre Bürosu ile Sydney Teknoloji Üniversitesi Sürdürülebilir Gelecek Enstitüsü'nün işbirliği sonucunda hazırlanmış olup geçen hafta yayınlanmıştır. Raporda ekonomilerin son dönemde ne pahasına olursa olsun büyüme ve çevresel faktörler ile insan refahını göz ardı etme sürecine girdiği belirtilirken, bu durumun moda ve hazır giyim sektörü için de geçerli olduğu kaydedilmektedir.

Raporda Avrupa Komisyonu'nun yeni Tekstil Stratejisi ve yeni bir sürdürülebilirlik stratejisi ile tekstil ve hazırgiyim sektörünü düzenlemeye ve çevresel etkilerini en aza indirmeyi hedeflediği belirtilirken, moda ve hazır giyim sektörünün dünyayı en çok kirleten ve en çok doğal kaynak tüketen sektörler arasında yer aldığı gerçeği de bir kez daha vurgulanmış oldu. Raporda bu noktada geri dönüştürülmüş hammadde ve ara mal kullanımının sürdürülebilirlik açısından hayati önem taşıdığı ve bu modellere geçiş yapılırken salt ekonomik kâr amacı güdülmemesi gerektiği belirtilmektedir. Aynı raporda 4 temel ilke ortaya konulmaktadır: - Gezegenin sınırları dahilinde ne kadar üretileceği ve ne kadar tüketileceğine dair limitler getirilmesi. - Küresel sosyal adaleti sağlamak amacıyla küresel adaleti sağlamak. - Sektördeki geçiş ve dönüşümün katılımcı ve bütün tarafları kapsayıcı olduğundan emin olmak. - Tekstil ve hazır giyim sektörünün üretim ve tüketim modellerini aşırı üretim ve aşırı tüketim temelinden çıkarmak.

Uluslararası haber sitelerinde yer alan haberlere göre insan kanında mikroplastik tespit edildiği belirtilmektedir.

Amsterdam Özgür Üniversitesi uzmanları tarafından yapılan testler sonucunda, çalışmaya katılan 22 kişiden 17'sinin kanında mikroplastik tespit edildi.

Plastik parçacıklarının ne kadar zararlı olduğu hala tam olarak bilinmiyor ancak araştırmacılardan Prof. Dr. Marja Lamoree, mikroplastiklerin varlığının başlı başına endişe kaynağı olduğunu söylemektedir.

Hollandalı uzmanların daha önce yaptığı araştırmalar sonucu, insanların yiyecek ve su yoluyla mikroplastikleri yutabileceği ve parçacıkların dışkıda ve hatta plasentada bulunabileceği zaten biliniyordu.

Hatta bebeklerin dışkısındaki mikroplastik oranının, yetişkinlere göre 10 kat daha fazla olduğu saptanmıştı. Bunda, büyük ölçüde bebeklerin plastik şişelerle beslenmesinin payı olduğu belirtilmişti.

Pandemi döneminde başta Nike spor giyim ve ayakkabı markası olmak üzere Batılı markaların Vietnam'daki tedarik zincirlerinde ciddi kırılmalar yaşanırken, pandemi sonrası dönemde de sıkıntıların kısmen devam ettiği belirtilmektedir.

Pandeminin getirdiği bulaş sayısı nedeniyle Vietnam'da o dönem hasta sayısının fazla olması ve hükümetin getirdiği kapanma tedbirleri nedeniyle ülke genelinde hazır giyim, spor giyim ve ayakkabı üretiminde sıkıntılar, iptaller ve ertelemeler yaşanmıştı. Şimdi ise gelinen noktada hasta sayısının azalması ve işçilerin çoğunun tekrar iş başı yapmasıyla sıkıntıların azalmasına karşın, siparişlerin teslimindeki gecikmelerin yer yer devam ettiği kaydedilmektedir.

Bu durumdan en çok etkilenen markaların başında gelen Nike firmasının siparişlerinin teslimatlarında pandemi öncesine göre ortalama 6 hafta, geçen yılın aynı dönemine göre ise ortalama 2 hafta gecikmeler olduğu belirtilmektedir.

Bu arada, Nike yönetiminin pandemi sonrası yeni stratejisinde başta Çin olmak üzere büyümeyi planladığı pazarlarda, toptancıları aradan çıkartarak tüketiciye direk ulaşma stratejisi uyguladığı belirtilmektedir.

Yine şirket yetkililerinden alınan bilgilere göre yönetim perakende nihai fiyatları yeterli görmemekte ve perakende fiyatları yükseltmenin yolunu aramaktadır.

Diğer yandan, hepsi Nike kadar büyük sıkıntılar yaşamamakla birlikte, Vietnam'da üretim yaptıran diğer markaların da hala üretim ve teslimatlarda gecikme sorunlarının devam ettiği de gelen bilgiler arasında yer almaktadır.

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), Ukrayna ve Rusya üzerindeki hava sahası kısıtlamalarının zaten gergin olan küresel tedarik zinciri üzerinde baskı oluşturabileceği konusunda uyarılarda bulundu.

UNCTAD, mevcut durumun daha yüksek navlun oranlarına ve tüketicilerin hazır giyim ürünlerinde yaklaşık %10,2 daha fazla ödemeye yol açabileceğine dikkat çekti.

2021 yılında Çin, Avrupa'ya demiryolu ile 1,5 milyon konteyner yük sevkiyatı gerçekleştirmiştir. Bu konteyner hacminin Asya-Avrupa okyanus taşımacılığı talebine eklenmesi durumda, zaten sıkışık bir ticaret rotasında %5 ile %8'lik bir artış meydana getirebileceği tahmin edilmektedir.

UNCTAD tarafından hazırlanan rapora göre, deniz ticaretinde oluşan bu ani talebe uyum sağlamakta güçlük çekeceği vurgulanarak, “Ukrayna'daki savaşın etkisinin, daha da yüksek navlun oranlarına yol açması beklenmektedir." ifadesine yer verilmiştir. Aynı zamanda bu tür artışların ekonomiler ve hane halkları üzerinde önemli bir etkisi olacağı da belirtilmiştir.

Pandemi sırasında navlun oranı artışını simüle ederek küresel tüketici fiyatlarını %1,5 oranında arttıran UNCTAD, özellikle kırılgan ekonomilere sahip gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde daha büyük boyutlu bir etki ile karşılaşılabileceğini aktardı.

EURATEX Genel Müdürü Dirk Vantyghem'in dikkat çektiği enerji fiyatlarının maliyetlere etkisi de dahil olmak üzere, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın bir sonucu olarak, beklenmekte olan maliyet artışı konusunda sektör uzmanları uyarıda bulundu.

Uluslararası Pamuk Danışma Komitesi (ICAC), Özel Sektör Danışma Paneli (PSAP) yerine, pamuk tedarik zincirindeki tüm sektörleri kapsayan uluslararası, ulusal ve bölgesel derneklerden oluşan yeni ve daha kapsayıcı Özel Sektör Danışma Konseyi'ni (PSAC) oluşturdu.

PSAC'ın, pamuk tedarik zincirindeki her sektörden bakış açısını içerecek bir uzman kadrosundan oluştuğu ve konseyin, bireysel özel işletmeler düzeyinde çalışmak yerine daha makro düzeyde çalışma gerçekleştireceği belirtilmiştir.

Konsey'e üyelik ücretsiz olup, konseyin görevi pamuk endüstrisine fayda sağlayan küresel ve bölgesel girişimleri teşvik etmek amacıyla özel sektör ve ICAC üyesi ülkeler arasındaki iletişimi teşvik etmektir.

Şu an için 53 kurucu üyesi bulunan PSAC için üyelik sadece Uluslararası Pamuk Danışma Komitesi (ICAC) üyesi ülkelerden örgütleri temsil eden kişilere açık olacağı ve bu yılın sonlarında BM örgütleri, Dünya Ticaret Örgütü, sivil toplum kuruluşları ve ICAC üyesi olmayan ülkelerden yöneticilerin gözlemci olarak katılmasına izin verileceği ifade edilmiştir.

Konseyin dört daimî komitesi vardır: 1- İplikçiler, dokumacılar ve makine üreticileri, 2- Markalar ve perakendeciler, 3- Yapımcılar ve çırçırcılar ve son olarak 4- Tüccarlar ve yardımcı hizmetler.

İlk PSAC toplantısı Tüccarlar ve Yardımcı Hizmetler Komitesi tarafından Mart ayı ortasında gerçekleştirildi. Bu ayın başlarında ICAC, 2021/22 sezonu için küresel pamuk üretiminin 26,11 milyon ton olacağını ve tüketimin 25,67 milyon tonda sabit tutulmasının öngördüklerini açıkladı.

H&M'den yapılan açıklamaya göre 2022 yılının ilk çeyrek döneminde yerel paralar bazında markanın net satışlarının % 18 arttığı belirtilmektedir.

Bu artış oranı ile yılın ilk çeyrek döneminde markanın net satışlarının 5,1 milyar dolara yükseldiği kaydedilmektedir.

2021 yılının son çeyrek döneminde ise net satışların %11 arttığı hatırlatılmaktadır.

Bu sonuçlarla markanın geçen yılın son çeyrek döneminde net satışlarının pandemi öncesi dönem seviyesine geri döndüğü belirtilmektedir.

Diğer yandan, yılın ilk çeyrek dönemindeki artışa rağmen önümüzdeki dönemde Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle markanın satışlarında yavaşlama olabileceği kaydedilmektedir.

Bu arada 18 Mart 2022 tarihinde H & M'in Kamboçya'da ilk mağazasını açtığı kaydedilmektedir. Kamboçya'daki ilk H & M mağazası, başkent Phnom Penh kentinde açılmış bulunmaktadır. Sözkonusu mağazada kadın, erkek ve çocuk ürünlerinin satılacağı belirtilmektedir.

Avrupa'nın lüks deri konfeksiyon, hazır giyim ve aksesuarlar markası Prada'nın, sektörün köklü kâr amacı gütmeyen uluslararası kuruluşlarından Textile Exchange kuruluşuna üye olduğu belirtilmektedir.

Bilindiği gibi Textile Exchange elyaf ve materyaller alanında tekstil sektörünün köklü uluslararası kâr amacı gütmeyen STK'ları arasında yer almaktadır.

Textile Exchange kuruluşunun marka ve perakendecilerden oluşan farklı ülkelerden 700 kadar üyesi bulunmaktadır. Prada tarafından yapılan açıklamaya göre Textile Exchange kurumuna üye olmaları şirketin sürdürülebilirlik stratejisine uygun olarak gerçekleşmiştir. Şirket tekstil hammadde ve elyaf konusunda daha sürdürülebilir ve daha çevre ve insan dostu bir faza geçtiğini ilan etmiş bulunmaktadır. Prada aynı zamanda sürdürülebilir ürün koleksiyonları da çıkarmayı planlamaktadır. Bu koleksiyonların tamamen sürdürülebilir, çevre ve insan dostu, geri dönüştürülmüş materyal ağırlıklı ürünlerden oluşması planlanmaktadır.

Bu yılın Ocak ayında Prada, Adidas ile birlikte ortak proje geliştirerek “Re-Nylon” projesi ile “rejenere” naylon hammadde kullanılarak hazır giyim, spor giyim, aksesuarlar, çantalar ve ayakkabılar üretilmektedir.

Ayrıca Prada Grubu, UNESCO Devletlerarası Oşinografi Komisyonu ile işbirliğine giderek “BM 2030 Agenda” hedefleri paralelinde “Sea Beyond” adlı bir eğitim programıyla denizleri ve okyanusları koruma bilincini ve farkındalığını artırmayı hedeflemektedir.

Bu arada, Prada'nın “Re-Nylon” koleksiyonu satışlarından gelen gelirin bir kısmı Sea Beyond projesine destek olarak aktarılmaktadır.

Dünyanın ikinci büyük hazır giyim perakende grubu H & M'in sürdürülebilirlik kapsamında çalışmalarının devam ettiği ve son olarak su tasarrufuyla üretilen yeni bir denim koleksiyonunu tanıttığı belirtilmektedir.

Su tasarrufuyla üretilen denim koleksiyonunun üretiminde tedarikçileriyle yakından çalıştığı belirtilen H & M, denim üretiminin bütün aşamalarında su kullanımını en aza indirmeyi hedeflemektedir ve bu son denim koleksiyonunda bunu başarmış görünmektedir. Ayrıca sözkonusu denim koleksiyonunu daha da sürdürülebilir hale getirmek için geleneksel kimyasallarla baskı süreci yerine baskı için lazer teknolojisi kullanıldığı belirtilmektedir.

Yine aynı denim koleksiyonunda daha fazla sürdürülebilirlik amacıyla geri dönüştürülmüş denim kumaş kullanıldığı da kaydedilmektedir.

H & M'in bu su tasarruflu denim koleksiyonunun Jeanologia adlı tekstil standartları kuruluşunca “Düşük etkili çevresel etki ölçüm skoru” yani (low-impact Environmental Impact Measurement (EIM) score) verildiği yani koleksiyonun çevreye minimum etkisi olacağı bilgisi verilmektedir.

Bilindiği gibi son dönemde birçok Batılı marka sürdürülebilir ve “yeşil” hazır giyim koleksiyonları çıkarmakta ve ürünlerdeki sürdürülebilir ve organik pamuk oranını artırmayı planlamaktadır.

Diğer yandan, H & M'in İngiltere'deki ilk outlet mağazasının da Nisan ayında Staffordshire kentinde açılacağı ifade edilmektedir. Sözkonusu outlet mağazasında erkek, kadın ve çocuk moda ürünlerinin hem cadde mağazaları fiyatlarından hem de indirimli outlet fiyatlarından satılacağı belirtilmektedir.

Sahibi Rus zengin Abramovich'in mal varlıklarının dondurulması sonrası durumu tehlikeye giren Chelsea takımının forma tedarikçisi Nike markası, 2016 yılında yapılan 900 milyon pound değerindeki forma sponsorluğu anlaşmasını sona erdirmek istiyor.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrası İngiltere'de mal varlıkları dondurulan Abramovich'in sahibi olduğu Chelsea takımı karışık bir dönemden geçerken, şimdi de forma sponsoru Nike'ın forma sponsorluk anlaşmasını sona erdirmek istediği belirtilmektedir.

Daily Mail gazetesinin haberine göre Nike, 15 yıl için imzalanan 900 milyon pound değerindeki anlaşmadan çıkmak istiyor. Şu an sözleşmenin sona ermesi Chelsea takımı için en az 540 milyon pound kayıp anlamına geliyor.

Bu arada Nike dışında başka sponsorların da anlaşmalarını sona erdirmek için sırada beklediği belirtilmektedir.

ABD'nin hazır giyim ve ayakkabı sektörel kuruluşu “The American Apparel and Footwear Association ” (AAFA) ve Bangladeş'ten “Bangladesh Garment Manufacturers and Exporters Association” (BGMEA) arasında bir Mutabakat Zaptı (Memorandum of Understanding) imzalandığı belirtilmektedir.

10 Mart 2022 tarihinde imzalanan MOU ile AAFA'nın Bangladeş hazır giyim sektörüne ve BGMEA'ya ABD pazarına girişte destek olacağı ve Bangladeş'in çıkarlarına yardımcı olacağı belirtilmektedir.

AAFA'nın BGMEA ve Bangladeş hazır giyim sektörüne işçi eğitimleri, sürdürülebilirlik, çalışma koşulları, işyeri güvenliği gibi konularda destek ve lobi çalışması yapacağı belirtilen MOU'da aynı zamanda Bangladeş hazır giyim ve ayakkabı ürünlerine ABD pazarının daha çok açılması için çalışılacağı da belirtilmektedir.

Sözkonusu Mutabakat Zaptına göre iki taraf Bangladeş hazır giyim tedarik zincirinde üretim ve teslimat zamanları ile maliyetleri azaltmak için ortak çalışmalar yapacak ve değer zincirinin sürdürülebilirlik seviyesini yükseltmeye çalışacaklar. Yine anlaşmaya göre iki taraf Bangladeşli hazır giyim ve ayakkabı işçileri, beyaz yaka çalışanları ve yöneticilerine yönelik ortak eğitim ve iş gelişim programları düzenleyecek.

Yine anlaşmaya göre iki taraf alıcı-tedarikçi işbirliğini ve diyaloğunu geliştirecek ortak çalışmalar yapacak, ürün kalitesinin artırılması ve yeni ürünlerin geliştirilmesi için ortak adımlar atılacak ve beraber hareket edilecek. Ortak araştırmalar yapılacak ve bilgi-deneyim paylaşımına gidilecek.

MOU'da iki tarafın alıcı – satıcılarına yönelik eşleştirme (matchmaking) faaliyetlerinin de düzenlenmesi öngörüldü.

İki taraf Bangladeş'te pamuksuz tekstiller alanında yeni yatırımlar yapmak konusunda da anlaşmaya vardı. Yine iki taraf KSS alanında da ortak çalışmalar ve araştırmalara düzenleyecek.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından uygulanan yaptırımlar nedeniyle hazır giyim tedarik zinciri sıkıntı yaşamaktadır. Ancak önemli ölçüde kaynak sağlayan Çin, Bangladeş ve Vietnam gibi ülkelerle yakın bağların bu etkiyi azaltması muhtemel görünmektedir.

Saint Petersburg merkezli Tekstil ve Moda Odaları Başkanı Svetlana Melnichenko, Rusların yeni kıyafet alma konusunda çok istekli olmadıklarına dikkat çekti. Böyle zor zamanlarda giysilerin ilk ihtiyaç olmadığını belirten Melnichenko, ülkesindeki insanların şu anda sadece kritik derecede önem taşıyan şeyleri alma eğiliminde olduklarını dile getirdi. Ayrıca bu durumun sektörde iş kayıplarına neden olmasının da beklendiğini ifade etti.

Şimdilik, Rusya'da satılan ithal kumaş ve kıyafetlerin %70'i Çin'den ithal edildiği için arzın bir sorun olması olası görünmemekle birlikte Vietnam ve Bangladeş Rusya için önemli kaynaklar olmaya devam etmektedir. Ayrıca Asya ve Türkiye ile yakın bağlantılarının da mevcut olumsuz etkiyi yumuşatması beklenmektedir. Melnichenko: "Çin pazarıyla çalışan işletmeler zaten Yuan'a geçtiler ve şimdi sözleşmeleri yeniden yazıyorlar." sözlerine devam etti. Bu durumun, ödemelerinABD doları veya diğer uluslararası para birimleri yerine doğrudan yerel para birimlerinde yapılabileceği anlamına geldiğini ifade etti.

Melnichenko aynı zamanda, önde gelen bir Türk tedarikçinin kısa süre önce dernek üyelerine Rus alıcılar için iyi fırsatlar sunan bir teklif gönderdiğini aktarmaktadır. Ödemelerin hala dolar cinsinden ve bugünün döviz kuruyla olduğunu dolayısıyla fiyatların neredeyse iki katına çıktığını söyleyen Melnichenko, firmanın teklifini indirimli fiyatlarla gönderdiğini de sözlerine ekledi.

Daha uzun vadede üyelerinin ödemeler için kripto para kullanmayı düşüneceği yönündeki önerileri reddeden Melnichenko, dernek şirketlerinin bunun gerekli olmayacağını düşündüğünü söyleyerek, Batı Avrupalı ortakların Rus işletmeleri uluslararası tedarikçilerle ilgilendiği kadar Rus pazarıyla da ilgilendiği için Rusya'ya yönelik yaptırımların sona ereceğini öngördü.

Rus üreticiler ve markalar için bir diğer sorun ise Adobe (Adobe Illustrator) ve CLO Virtual Fashion (CLO 3D) gibi büyük yazılım şirketlerinin Rusya'dan ayrılması konusudur. Melnichenko, bu tür bir gelişmenin zaman alıp tasarım süreçlerini yavaşlatabileceğini kabul etse de "Bu tür şeyler tatsız, ancak diğer yandan, bunun kendi yazılımımızın geliştirilmesini teşvik edeceğini düşünüyorum." dedi.

Son olarak, Rusya'nın giyim sektörünü ayakta tutmak için Çin'e bakacağı öngörüsü, İngiltere Moda ve Tekstil Birliği'nin (UKFT) uluslararası iş direktörü Paul Alger tarafından desteklendi. Bir haber sitesine verdiği demeçte "Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin, Başkan Putin'in bile düşünmediği kalıcı etkileri olması muhtemeldir." diyerek sözlerini bitirdi.